आपले मुल आनंददायक पावसाच्या दिवसांचा आनंद घेत असेल तर, आपण आपला दिवस आपल्या मुलाला धोकादायक लागण होऊ शकेल याबद्दल सतत चिंता करीत असतो, विशेषत: जेंव्हा ‘डेंग्यू’ च्या धोक्याची सूचना देणारी घंटा वाजायला लागत असते तेंव्हा. एडिस मच्छरांच्या चाव्यामुळे डेंग्यू ताप येतो. त्यांच्या शरीरावरिल काळे आणि पांढर्या पट्ट्यामुळे ओळखू येणार्या, एडीस मच्छरांना अंडी घालण्यासाठी फक्त एका चमचा पाणी आणि लार्वा पूर्णपणे प्रौढ मच्छरांत विकसित होण्यासाठी आवश्यक आहे. म्हणूनच, अशा ठिकाणी जेथे स्वच्छ साचलेले पाणी उपलब्ध आहे अशा ठिकाणी ते प्रजननक्षमपणे प्रजनन करू शकतात. परंतु डेंग्यूच्या मच्छरांच्या प्रजननाबद्दल सखोल अंतरदृष्टी मिळवण्यासाठी आपल्याला त्याचे जीवनचक्र प्रथम जाणून घेणे आवश्यक आहे.
एडीस मच्छर जीवनचक्र
मादी एडीस मच्छर त्यांची अंडी पाण्याच्या कंटेनरच्या आतील ओल्या भिंतींवर घालतात आणि लार्वा पावसामुळे किंवा इतर स्त्रोतांद्वारे अंडी पाण्यामध्ये बुडवून 2 ते 7 दिवसात अंडे उबवतात. 4 दिवसांच्या आत, लार्वा सूक्ष्मजीव आणि कणांचे जैविक पदार्थ खातात आणि त्याचे लार्वापासून कोशवासी किड्या (pupa)मध्ये रुपांतर होते. कोशवासी किडे(Pupae) काही खात नाहीत; ते फक्त दोन दिवसात प्रौढ, उडणार्या मच्छरांच्या शरीरात रुपांतरीत होतात. मग, नवजात तयार झालेला प्रौढ त्वचेला(कोशाला) तोडल्यानंतर पाण्यातून बाहेर येतो. एडीस मच्छराचे संपूर्ण जीवन चक्र दीड ते तीन आठवड्यात पूर्ण केले जाऊ शकते. मच्छरांच्या बदलणार्या सवयींबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी येथे क्लिक करा
डेंग्यू मच्छरांच्या प्रजनन स्थळ (साइट्स)
म्हणूनच, पूर्णपणे वाढ झालेला प्रौढ मच्छर कोणत्याही कोपर्यातील साठलेल्या पाण्यात विकसित होऊ शकतो. भारतातील डेंग्यू मच्छरांच्या आवडत्या प्रजनन स्थळांना ओळखण्यासाठी नुकत्याच झालेल्या संशोधन अभ्यासानुसार डेंग्यू मच्छरांनी टायर्स, बॅरल्स, प्लास्टिक ड्रम आणि जेरी कॅनमध्ये प्रजनन करणे निवडले आहे. पण एडीस मच्छरांकरिता इतर ही विविध घरगुती आणि बाह्य प्रजनन स्थळ(साइट्स) आहेत.
बाहेरच्या साइट्स:
बाल्कनीमधील झाडांच्या कुंड्या
एसी ट्रेजं
मातीची भांडी
इंडोर साइट्स :
फ्रिज ट्रेजं
किचन रॅक – ज्याच्यावर घासलेली भांडी ठेवतात
स्वयंपाकघर / स्नानगृहातिल निचरा करणारे तुंबलेले पाईप
कूलर्स
बाथरूममध्ये / पाण्याच्या टाकीमध्ये गळती
न झाकलेल्या बादल्या / वॉटर कंटेनर्स जी नियमितपणे वापरली जात नाहीत
सजावटीच्या फुलांच्या फुलदाण्या / पाण्यामधील शोभेच्या वस्तु
बोन्साय झाडे / इनडोर वनस्पती
संरक्षित कसे राहायचे
पायरी 1:
स्त्रोत कमी करणे ज्यात उपरोक्त सर्व स्रोतांमधील पाण्याच्या अनावश्यक संग्रहासह घराभोवती पडलेल्या प्लास्टिकच्या जार, बाटल्या, टायर्स, पक्षांची न्हाणी आणि बादल्या यासारख्या कंटेनरमध्ये एडीस इजिप्ती आपली अंडी घालू शकतात ते काढून टाकू शकता. पाणी साठविण्याचे कंटेनर जाळीने झाकणे सुनिश्चित करा.
पायरी 2:
दिवसभर डेंग्यूचे मच्छर सक्रिय असतात, त्यामुळे दिवसा द्रव वेफोरायझर्स, कॉइल्स किंवा कार्ड्ससारख्या मॉस्किटो रिपेलंट चा वापर करणे सुनिश्चित करा. घरामध्ये सुरक्षेसाठी, गुडनाइट एक्टिव+ वापरून आपल्या कुटुंबास डेंग्यू विषाणूविरूद्ध सुरक्षित ठेवण्यासाठी प्रयत्न करा.
पायरी 3:
जेंव्हा आपण बाहेर पडता तेव्हा वैयक्तिक मॉस्किटो रिपेलंट लागू करण्याची खात्री करा. आपल्या कपड्यांवर गुडनाइट फॅब्रिक रोल-ऑनच्या फक्त 4 ठिपके घेऊन 8 तासांपर्यंत बाहेर सुरक्षित रहा.